Kripto, NFT, Metaverse… Birkaç yıl öncesine kadar sadece duyduğumuz, dijital kavramlar bütünü… Gerek pandeminin etkisi, gerekse başka etkenler sebebiyle teknolojik gelişmeler hız kazandı. İlk çıktığı dönemlerde kripto paraların sağlamakta zorlandığı güven hissi, yerini yatırımlara bırakırken peşinden gelen NFT kavramıyla birlikte, sanatta dijital bir dönüşüm yaşandı. İlk NFT, akıllarda birçok kavram kargaşası yaratırken şimdilerde markalarda sonsuz bir NFT yarışını görüyoruz. Son dönemlerde adını sıkça duyduğumuz Metaverse, ilk kez 90’lı yıllarda Neal Stephenson’ın bilim kurgu romanı Snow Crash'de karşımıza çıktı. “Sanal algı dünyasındaki yapay yaşam olarak” anılan Metaverse kavramı; “sonra, öte” anlamına gelen Yunanca “meta” kelimesinin, evren anlamına gelen İngilizce “universe” kelimesiyle birleşiminden doğuyor. Peki evren ötesi yaşam bize neleri vaat ediyor?
Metaverse nedir?
Fiziksel bir çaba gerektirmeyen, artırılmış ve sanal gerçeklik cihazlar yardımıyla zihinsel olarak hissedilen ve algısal bir evren olan Metaverse, tüm dijital dünyaların birleşimiyle oluşan kolektif bir sanal paylaşım alanı olarak tanımlanabilir. Bu tanımın hayatımızdaki yeri sadece tanım olarak kalmıyor elbette. Gerçek yaşamın da entegre olacağı, hatta daha öteye geçip yeni bir dünya yaratılacağı fikri de yavaş yavaş kabul görmeye başladı. Özellikle sanal bir kamusal alan oluşturmayı vaat eden Metaverse’ün, vaat ettiği kamusal alanın sanal para birimleri de kripto para piyasasında işlem görüyor.
Metaverse kavramını terimlerden uzak bir dilde özetlemek gerekirse; MMO olarak adlandırılan çok oyunculu oyunlar, pandemiyle hayatımızın vazgeçilmezi olan sanal toplantılar gibi sanal dünyanın belirli teknolojik araçlar yardımıyla oluşturulan, gerçek ve sanal dünyayı eş zamanlı olarak deneyimleme imkânı sunan bir tür gerçeklik evreni olduğu söylenebilir. Bizlere çok da uzak olmayan bu evrene ilk giriş yapacak olan şehir ise Güney Kore’nin başkenti Seul. Projenin sonuçlanmasıyla birlikte, artırılmış gerçeklik cihazlarıyla kent turları gerçekleştirilebileceği ve çeşitli kamu hizmetlerinin sunulacağı biliniyor.
Metaverse’ün gelişim sürecinde ise en büyük rolü şüphesiz ki Facebook üstlendi. En büyük Metaverse yatırımcılarınının başında yer alan, sanal gerçeklik cihazları üzerine hizmet veren Oculus şirketini satın alan Facebook, şirket adını da “Meta” olarak değiştirerek birçok insanın Metaverse kavramını yakından tanımasına olanak sağladı. Facebook’un konuyla yakından ilgilenmesi ve odağını bu alana kaydırması sebebiyle Metaverse kavramı çok daha ön plana çıktı. Henüz bu alanda bir öncü yokken Facebook gibi büyük bir şirketin Metaverse dünyasına atılımda bulunacak cesareti göstermesi ise sahip olduğu büyük veri havuzundan kaynaklanıyor. Milyonlarca kullanıcıya sahip olan Facebook, aynı zamanda milyonlarca insanın meta verilerine de sahip. Bu da temelleri yapay zekâya dayanan yeni dünyada, bireysel sınırların korumayacağı şüphesini doğuruyor. Bu yüzden Metaverse’ün kitleler üzerindeki güven kazanma süreci de uzun süreceğe benziyor. Öte yandan Facebook öncülüğünde birçok markanın da bu evrene adım atmasıyla birlikte Metaverse dünyasının kapıları insanlara aralanıyor. Öyle ki son dönemlerde adı Metaverse ile anılan markaları duymaya başladık bile.
Metaverse neleri değiştirecek?
Metaverse özellikle oyun sektörü ağırlıklı bir pazar olarak görülmesine rağmen gelecekte pek çok alanın Metaverse teknolojileriyle yeniden şekillenmesi bekleniyor. Metaverse ne kadar sanal bir dünya olsa da rekabetin bu dünyada da hız kesmeden devam edeceği görülüyor. Markaların bakış açısıyla yeni bir pazar alanı yaratan Metaverse, geleceği öngören markalar için öne geçme fırsatı sunuyor. Markaların bu dünyada sanal mülk satın almasıyla ve marka varlıklarını ve deneyimlerini geliştirmesiyle bir dönüşüm yaşanacağa benziyor. Örneğin, moda ve dekorasyon sektöründe; tekstil ürünlerinin ve mobilyaların artırılmış gerçeklik yardımıyla ev eşyalarına uygulanıyor olması bunun ilk adımı. Bazı markalar bu sanal ürünleri satmaya başladı bile.
Metaverse ile birlikte mevcut internet ekosisteminde gördüklerimizden daha fazla sayıda ve çeşitlilikte fırsat, iş ve içerik üretilebilir. Metaverse ile birlikte ödeme işlemleri, kimlik doğrulama, işe alımlar, reklamlar, içerik oluşturma, güvenlik ve benzeri her şeyi yönetmek için yeni şirketler, ürünler ve hizmetler ortaya çıkması da bekleniyor. Bu da günümüzdeki birçok çalışanın işlerinin son bulacağı ve dönüşüm yaşayacağı anlamına geliyor.
Araştırmalara göre, 2022’ye kadar yaklaşık 3,5 milyar artırılmış gerçeklik kullanıcısının olacağı ve 2023’de 18 milyar doları aşacağı öngörülüyor. Bu oranlar da dünya nüfusunun yüzde 25’inden fazlasına denk geliyor. Mertaverse’ün pazar hacminin bu oranlarda seyrediyor olması doğal olarak markaların da harekete geçmesine sebep oldu. Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg’in, Facebook’un artık Metaverse şirketi olacağı yönündeki açıklamasından sonra gelişen ve şirket adının “Meta” olarak değişmesinden sonra, Metaverse kavramı markalar tarafından da benimsendi. Daha önce farklı NFT koleksiyonlarla dijital dünyaya adım atan markalar, Facebook’un atılımından sonra Metaverse dünyasına da adım atmaya başladı.
Metaverse dünyasına giren markalar
Facebook
Metaverse dünyasının belki de bizlere kapısını açan ve çatısı altında WhatsApp ve Instagram gibi büyük veri kaynaklarını bulunduran Facebook, adını “Meta” olarak değiştirerek Metaverse yolculuğuna başladı. Şirketin kurucusu ve CEO’su Mark Zuckerberg, gelecek 10 yıl içerisinde geliştireceği ve kullanıcılarına sunacağı Metaverse dünyasını tanıttı. Horizon adını verdikleri şirketin sistemi henüz kullanıcılara açılmadı fakat uzun süredir geliştirildiği biliniyor. Metaverse’ü dünyanın geleceği olarak kabul eden Zuckerberg, platformun hem iş hem de eğlence için hizmet vereceğini söylüyor. Üçüncü parti gelişmelere de açık olduğu belirtilen Meta’nın, sanal evren üzerinden oyun oynanabilmesi için Rockstar Games'in Oculus sanal gerçeklik gözlüklerini kullanabilmek adına GTA San Andreas'ın yeniden tasarlandığı biliniyor. Aynı zamanda eğitim alanında da hizmet sunulacağı söylenen yeni adıyla Meta’nın, içerik üreticilerine de 150 milyon dolar yatırım yaptığı biliniyor. Facebook’un geliştirmekte olduğu Metaverse dünyasına katılmak, şirketin satın aldığı Oculus’un ürünü olan Oculus Quest sanal gerçeklik setiyle mümkün olacak. Facebook son olarak sanal gerçeklik setinin yanı sıra artırılmış gerçeklik ürünü olan Project Cambria’yı da tanıtarak Metaverse dünyasına tüm detaylarıyla hazır olduğunun mesajını veriyor.
Microsoft
Facebook’un Metaverse dünyasına girmesiyle birlikte, bu dünyaya adım atan ilk şirket Microsoft oldu. Pandeminin uzaktan çalışma modelini hayatımıza getirmesiyle birlikte bu alanda birçok atılım yapan Microsoft, Metaverse hamlesini de video konferans uygulamalarının yaygınlaşmasıyla attı. Microsoft’un video konferans uygulaması Teams ile sanal ve gerçek dünyayı bir arada kullanacağı haberi, şirketin Metaverse’te yerini alacağının göstergesi olmuş oldu. Kullanıcıların kendi hareketlerini avatar üzerinden sergileyebileceği yeniliğin, çalışanlara daha rahat bir ortam sağlayacağı belirtiliyor. 250 milyon kullanıcıya sahip olan Teams’in yaptığı bir açıklamada ise avatarların sunumunun metaverse elementlerinin gerçek olduğunu gösterdiği söyleniyor. Microsoft’un aynı zamanda Metaverse’teki varlığının sadece video konferans uygulamasıyla sınırlı kalmayacağı, Metaverse dünyasına oyunlarla dahil olacağı da konuşuluyor. Facebook gibi artırılmış ve sanal gerçeklik cihazlarıyla dahil olacağı bu dünyada Microsoft, şimdilik Metaverse’e yakın uygulamaları oyunlara ve Xbox’a entegre etmeye hazırlanıyor.
Nike
Popüler video oyunlarından olan Roblox ile işbirliği geliştirerek Metaverse dünyasına giren Nike, yeni dünyasını “Nikeland” olarak adlandırıyor. Kullanıcı ziyaretlerine de açık olan Nikeland’a giriş yapmak da şimdilik ücretsiz. Bunun yanı sıra “Tag”, “The Floor Is Lava” ve “Fire Ball” gibi çeşitli oyunlar da sunuluyor. Nikeland, oyuncuların avatarları için alışveriş yapabilecekleri Nike mağazasını da uygulama içerisinde sunuyor. Nike Metaverse dünyasına attığı bu küçük adımlardan sonra önümüzdeki dönemlerde küresel spor etkinlikleri ile ilgili spor müsabakalarına ev sahipliği yapma fikrine sahip. Şirket, 2022 Dünya Kupası’nı platformda sunma fikrini de değerlendiriyor.
Dyson
Lüks ev aletleri üreticisi Dyson, Metaverse dünyasına sunduğu ürünlerle katılıyor. Şirketin mühendisleri tarafından kullanılan görselleştirme ve simülasyon teknolojisine sahip Dyson Demo VR, şirketin Metaverse dünyasına giriş yapmasıyla birlikte kuruldu. Dyson’ın bu teknolojisi; prototip, yeni ürünler ve yazılımlar geliştirmeye yardımcı oluyor. Sanal platformda müşteriler markanın birçok ürününü bu sayede evlerinden test edebiliyor.
Bu şirketlerin yanı sıra global pazarda büyük paya sahip markaların küçük denemelerle Metaverse denemeleri gerçekleşiyor. Örneğin geçtiğimiz günlerde Gucci, Roblox’ta yer alan Gucci Garden etkinliğinde, oyunculara oyun içerisinde kullanabilecekleri ürünleri satışa sundu. Kimi küçük kimi büyük adımlarla Metaverse dünyasına giriş yapsa da markaların Metaverse dünyasında var olma çabası, yeni bir dijital dünyanın kapısını araladığımızı gösteriyor.