ABD merkezli insan hakları kuruluşu Freedom House, 2023 yılına dair Freedom on the Net (İnternette Özgürlük) raporunu yayımladı. Sonuçlar, Türkiye'de internet özgürlüğünün bu yıl da gerilediğini gösteriyor. Rapora göre, 2023'te internetin özgür olmadığı ülkeler arasındaki Türkiye, 70 ülke arasında 55'inci sırada yer aldı. Freedom House'a göre Türkiye, "internette özgür olmayan ülke" kategorisinde yer alıyor.
Raporda yer alan, "İçeriğin Zorunlu Olarak Kaldırılması" adlı bölümde, seçim döneminde ve öncesinde birçok siyasi liderin oy üstünlüğünü kendi ellerinde tutmak için bilgiler üzerinde dezenformasyona neden oldukları belirtildi. Ayrıca, Mayıs 2023 seçimlerinde, "bir siyasi partinin" Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a destek verdiğini açıklamasının ardından, haber kuruluşlarına "bir siyasi parti" hakkındaki olumsuz haberlerin kaldırılması yönünde talimat verdiği belirtildi. Raporda yer alan bir diğer bilgi ise, Meta ve X'e seçimle ilgili gönderileri kısıtlamaları emredildiğiydi.
Raporda dikkat çeken bir diğer nokta, Türkiye'de hükümetin, özellikle seçim döneminde, kamuoyunu manipüle etmek için yapay zekayı kullanması oldu. Ayrıca, dezenformasyonla ilgili olarak raporda şu ifadeler yer aldı: "Türkiye'de, 20 yıl boyunca Recep Tayyip Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) tarafından yönetilen hükümet, dezenformasyonla mücadele amacıyla sert bir yasa çıkardı. Daha sonra, bu yasa, Mayıs 2023 genel seçimleri öncesinde gazetecilere ve muhalefet üyelerine karşı kullanıldı."
Rapor, küresel çapta internet özgürlüğünün son 13 yıldır gerilemeye devam ettiğini gösteriyor. Ayrıca, 70 ülkenin 55'inde insanların, internette görüşlerini ifade ettikleri için yasal yaptırımlarla karşılaştığı belirtiliyor. Raporda, 41 ülkede ise, insanlar çevrimiçi yorumları nedeniyle fiziksel saldırıya maruz kaldıkları ya da öldürüldükleri yer alıyor.
Raporda yer alan bazı önemli noktalar;
- Küresel çapta internet özgürlüğü son 13 yılda sürekli olarak kötüleşti.
- İran'da internet hizmetinin kapatılması, WhatsApp ve Instagram'ın engellenmesi gibi yaptırımlarla dijital baskı arttı.
- Kosta Rika'da, başkanın, çevrimiçi trolleri medya kuruluşlarına saldırmaya teşvik etmesi nedeniyle internet özgürlüğünü savunan statü tehlikede.
- İfade özgürlüğüne yönelik saldırılar dünya genelinde yaygınlaşıyor.
- 70 ülkenin 55'inde, bireyler kendilerini çevrimiçi ortamda ifade etmeleri nedeniyle yasal yaptırımlar görüyor.
- 41 ülkede insanlar, çevrimiçi ortamda yaptıkları yorumlar nedeniyle fiziksel saldırıya uğradı veya öldürüldü.
- Myanmar ve İran gibi ülkelerde çevrimiçi ifade suçlarından idam cezası uygulandı.
- Belarus ve Nikaragua'da çevrimiçi sohbetler nedeniyle ağır hapis cezaları verildi.
- Yapay zeka, çevrimiçi dezenformasyon kampanyalarını güçlendiriyor ve hükümetlerin sansürlerini geliştirmelerine olanak sağlıyor.
- 47 hükümet, çevrimiçi tartışmaları kendi lehlerine yönlendirmek için "sahte yorumcular" görevlendiriyor.
- Yapay zeka tabanlı araçlar, metin, ses ve görüntü oluşturarak dezenformasyonun artmasına neden oluyor.
- 41 hükümet, uluslararası insan hakları hukuku çerçevesinde, ifade özgürlüğü standartlarına aykırı içeriğe sahip web sitelerini engelliyor.
- 70 ülkeden 29'unda çevrimiçi ortamda uyguladıkları insan hakları koşulları kötüleşti, sadece 20 ülkede ilerleme kaydedildi.
- Çin, internet özgürlüğü açısından dokuz yıldır en kötü koşullara sahip ülke olarak öne çıktı.
- 41 ülke siyasi, sosyal veya dini içeriği sansürlemeye başvurdu.