"Metaverse, çok kısa bir sürede hayatımızın orta yerine yerleşmeyi başarmış bir kavram. Metaverse ile ilgili sanki daha dün bulunmuş gibi bir algı olsa da, bu kavramı konu eden onlarca film bizi bugünlere hazırladı. Fil’m Hafızası olarak, gelecekte adını daha da sık duyacağımız içinden metaverse geçen bu filmlerden birkaçını Pazarlamasyon okuyucuları için değerlendirdik. İyi seyirler…"
Fil'm Hafızası Ekibi...
ALITA: BATTLE ANGEL (2019) / Değişen Beden Algısı
Filmler sayesinde gerek post-apokaliptik gerekse cyberpunk dünya gerçekliğiyle yakın bir ilişki halinde olduğumuz için metaverse, çok da yabancısı olduğumuz bir kavram değil. Örneğin sanal gerçeklik gözlüğünün adeta vücudumuzun bir organı gibi olacak olmasının, cyborg gerçekliğinden pek de farkı yoktur. 1990’da Yukito Kishiro ile hayatımıza giren Gunnm isimli mangadaki, kafası ve boynu organik, vücudunun geri kalanı yapay olan Alita karakteri, bu duruma çok iyi bir örnek olabilir. Üstelik Gunnm’dan uyarlanan, Robert Rodriguez’in yönettiği filmin ikiye ayrılmış bir dünya sunduğunu da unutmamak gerek.
Tuba Büdüş
AAAHH BELINDA (1986) /Medyanın “İçinde Olmak”
Metaverse fikri, sandığımızdan daha eski temellere dayanıyor. Fiziksel olanın dışında bir gerçekliğin içinde “yaşama” durumu yıllardır çeşitli medya kanalları sayesinde mümkün kılınıyor. Aaahh Belinda da ise bu medya öğesi, bir reklamdır. Filmin kahramanı, bir şampuan reklamında oynarken kendini oynadığı karakterin hayatını yaşarken buluyor. Ünlü aktris Serap, ataerkil aile yapısına sıkışmış Naciye oluverir. Böylece 1986’nın sanal evrenlerinden biri olan reklam, Barış Pirhasan’ın senaryosunda Serap’ı tıpkı metaverse gibi sarar, onu kendi gerçekliğinden ayırır. Neyse ki bizim hâlâ seçme şansımız var.
Esma Akalın
EXISTENZ (1999) / Varolmanın Reddilemez Ağırlığı
Milenyum arifesinde benzer konuların işlendiği dönemin ürünü olan eXistenZ, bugün hâlâ popülerliğini korumayı başarıyor. Film, oyun tasarımcısı Allegra’nın yeni bir görsel gerçeklik projesini hayata geçirirken uğradığı saldırıya odaklanıyor. Oyuncuların test seansında yaralanan Allegra, koruması Ted ile kaçarken eXistenZ’in hasar görmüş olabileceğini düşünür ve güvenli bir alan yaratıp demosunu kurar. Oyuna başlayan Ted ve Allegra artık eXistenZ’in bir parçası hâline gelir ve başlangıçta sanal olduğu düşünülen tüm kurgu gerçeğe dönüşür. Artık geriye tek bir görev kalmıştır; salt gerçeği bulmak.
İrem Yavuzer
MATRIX (1999) / Taklidin Taklidi
Platon’un mağara alegorisi, dünyada ekmeği en çok yenen felsefi yaklaşımlardandır. Matrix ise dünyanın sanal bir gerçeklikten ibaret olabileceği fikrini işleyen sayısız filmden sadece biri. Matrix, bir sanat eseri olarak mimesis (taklit) iken, evrenin de öyle olabileceği şüphesini zihinlerimize yerleştirir. Bir şeyin yalan olduğunu yine bir yalancıdan duymak, elbette sonsuz paradoks barındırır. Wachowsky’ler haklıysa, evren bir çeşit metaverse’dür ve bugün metaverse denen şey taklidin taklididir. Belki oradaki sanal karakterler de bizimki gibi bir gerçeklik sanrısıyla tutunmuşlardır kendi dünyalarına.
Esma Akalın
READY PLAYER ONE (2018) / Dijital Yarış Başlasın
Yıl 2045, dünyada kaos ve mutsuzluktan başka hiçbir şey bulamayan insanlar, James Halliday ve Ogden Morrow’un geliştirdiği çevrimiçi sanal gerçeklik oyunu OASIS’e sığınırlar. Halliday, oyuna bir dijital paskalya yumurtası saklar ve öldükten sonra paylaşılan video ile rekabet dolu bir yarışı başlatır. Paskalya yumurtasını bulan, Halliday’in servetinin de sahibi olacaktır. Büyük bir hazine avına dönen yarışma tüm dünyanın odağı haline gelmiştir. Genç Wade Watts, hayranı olduğu James Halliday’in anılarının izini sürerek karşısına çıkan engelleri aşmakta ve oyunu kazanmakta kararlıdır.
Fatih Tuncay
S1M0NE (2002) / Bir Karakter Yaratmak
Popüler günleri geride kalmış bir yönetmen olan Victor, tüm umudunu son filmine bağlamıştır. Ancak başrol oyuncusu ile anlaşmazlık yaşayınca filmin yapım süreci tehlikeye girer. Kısa sürede yeni bir yıldız bulması zor olan Victor, çareyi sanal bir karakter yaratmakta bulur. Seyirci S1m0ne adlı bu karaktere büyük ilgi gösterir, ancak S1m0ne’un “gerçekte” var olmadığını açıklamak istemeyen Victor için işler gitgide zor bir hâl alır. 2000li yılların başında “Sanal bir karakter, gerçeğin yerini alabilir mi?” sorusunu soran bu filmin metaverse kavramının sinyallerinden biri olduğunu söylemek mümkün.
Hilal Önal
THE THIRTEENTH FLOOR (1999) / Gerçeklik Labirenti
Hannon Fuller ve Douglas Hall, büyük bir yazılım şirketinde -1930’lu yılların Los Angeles’ını tema alarak tasarladıkları- çok gizli bir sanal evren projesi üzerinde çalışmaktadır. Fuller, henüz deneme aşamasında olan simülasyona bir süredir meslektaşından habersiz girmektedir. Ancak bir gün hayatını tehlikeye atacak bir hakikati öğrenir. Fuller gerçeği öğrendiği gece, arkasında meslektaşı için bir mektup bıraktıktan sonra öldürülür. Cinayetin soruşturulması sırasında oklar Hall’ın üzerine çevrilir. Hall, gizem ve tehlike dolu simülasyona girerek Fuller’ın hayatına mal olan gerçeğin peşine düşer.
Fatih Tuncay
VIDEODROME (1983) / Pesimist Bir Videoverse Güncesi
David Cronenberg başyapıtı Videodrome, metaverse kavramını henüz bilim kurgu taslağındayken müjdelemeyi başarmış bir film olma özelliği taşıyor. Sanal ve gerçeklik kavramları, sanal evrene dönüşerek Baudrillard’ın çalışmalarından aşina olduğumuz simülakrlar ve simülasyon kuramını destekliyor. Gerçekliği imgelerle kabusvari bir bilinç akışıyla insanlara sunan Videodrome, yakın gelecekte deneyimleyeceğimiz öte evrene bir hayli karamsar yaklaşıyor. Televizyon programcısı Max’in hikâyesine odaklanan film, kurgusal bir projenin Max’in hayatını ele geçirip gerçeklik algısını yitirmesini konu alıyor.
İrem Yavuzer
WRECK-IT RALPH (2012) / Alternatif Dünyalar
90’lı yılların popüler oyunu atarinin kötü adamı Ralph, sevilen bir oyun kahramanı olarak kendini kanıtlamak ister. Başka oyunların evreninde gezmeye başlar. Fakat oyunlar arasında gezinirken kazara dengeleri alt üst eder. Alt üst olan bu dünyanın düzenini sağlamak, Ralph’in olmak istediği gibi bir kahraman olabilmesi için fırsattır. Film, birbiriyle iç içe geçen rengârenk evrenler, “gerçek” olmasa dahi “gerçek” duyguları olan karakterler barındırması ile eğlenceli olduğu kadar duygu yüklü bir seyir sunar. Wreck-it Ralph, hem yetişkinlerin hem de çocukların beğenisi kazanmış bir animasyondur.
Hilal Önal