Lider kripto paraların büyük değer kaybı ile tüm kripto ekosisteminin içine girdiği olumsuz durum, gerek yatırımcı, gerek hizmet sağlayan oyuncuların para kayıpları ve finansal sağlıklarının bozulması blockchain ve metaverse kavramlarını daha az konuşulur hale getirdi. Bundan altı ay önceye kadar ilgili veya ilgisiz, bu konuda tecrübeli veya tecrübesiz herkes blockchain ve metaverse ile ilgili ahkam kesiyordu, şimdi ise “ne oldu metaverse’cüler, sesiniz çıkmıyor?!” kabilinden dalga geçen tweet’ler görüyorum.
Oysa blockchain ve metaverse bize çok önemli ihtiyaçlara gerçek bir çözüm vadediyor. Bu ihtiyaçlar çok kısaca:
- Daha önce dijitize edilmemiş şeyleri aslına uygun olarak dijitize ederek, dijital olarak tecrübe edilebilir kılmak
- İstesek de, o veya bu sebeple bizzat gidemeyeceğimiz veya gidebilecek olsak da gitmeyi tercih etmediğimiz yerlerde bulunabilmek
- Dijital işlem güvenliği (taraf teyidi, işlem teyidi, siber güvenlik gücü vs.)
- Şeffaflık
- Aracısızlık
- İnsan kaynaklı hataların elenmesi
- Edimlerin otomatik ifâsı (akıllı sözleşmeler)
- Ucuzluk
İşte bu somut gerçek sebebiyle dünyanın en önemli şirketlerinin yöneticileri ve lider kadroları blockchain kabiliyetleri edinmeyi (adoption) stratejik öncelikleri arasında sayıyor. Diğer yandan daralan küresel ekonomi, pandeminin uzun süre yaşattığı çaresizlik ve ortaya çıkardığı sistem zaafiyeti, bir yerde fiziken bulunmadan da işlerin devam ettirebilme zorunluluğu ile bizzat bulunma olgusunu artık bir gereklilik olmaktan çıkarma ihtiyacı, artan verimlilik talebi ve gelişen teknoloji, geleneksel finans araçlarına ve uygulamalarına alternatifler yaratılmasını gerekli kılmış ve bu alternatiflerin net amacı sert rekabetçi koşullarda ciddi ticari başarı ve kar elde etmek olarak ortaya çıktı. Tüm bu baskı ve ihtiyaçlar dünyanın en güçlü iki sektörü olan finans ve teknoloji şirketlerini bir araya getirerek adeta evlendirdi.
Blockchain teknolojisi ile mümkün kılınan akıllı sözleşme ve protokoller olan kripto kıymetler ile işi, ticareti, buluşmayı, sosyalleşmeyi, oyunu üç boyutlu dijital alanlara taşıyacak olan internetin gelecekteki formu metaverse artık “tat ve koku alma” gibi duyularımız haricinde her duyumuzu uyarabilecek seviyede ortaya bir iddia konuyor.
En ağır şekilde düzenlemelere tabi olan sektörlerden biri olan finans sektörü. Aynı zamanda çok büyük bir rekabet altında oyuncuların kar maksimizasyonu yapmaya çalıştıkları bir sektör. Finans kurumlarının ve bankaların karlılığı son iki yılda ABD ile Çin arasında sürmekte olan ticaret savaşları ve Covid-19 pandemisi sebebiyle ciddi biçimde azaldı. Zaten finans sektörü ulusal ve küresel olarak ortaya çıkabilecek krizlerden, yatırımcının muhafazakarlaşması, altın ve emtia gibi daha geleneksel ve sofistike finans araçları dışında bulunan yatırım araçlarına kaydırması gibi sebeplerle, hemen ve ciddi oranda etkileniyor.
Dijital uygulamalar, yapay zekâ ve blockchain hizmetlerin insanlara has, kayırma, ayrımcılık, yorgunluk, ihmal, kasıtlı ihlal, veri saklama gibi arazdan sistemi ari kılmakta, alınan kararlara matematiksel bir mesnet, ölçülebilir ve sayısallaştırılabilir gerekçeler ve açıklamalar sunabiliyor.
Tüm verilerin Blockchain tabanlı bir platformda saklanması halinde idare ve tüm menfaat sahipleri, “node (düğüm)” adı verilen özel bir kod penceresi vasıtasıyla şirketin tüm veri tabanına eşzamanlı olarak erişim sağlayabilecek ve gözlemde bulunabilecektir. Bu durum, özellikle halka açık şirketlerin hissedar ve yatırımcı ilişkilerinin sıhhati ve operasyonel yükün azaltılması, ayrıca finansal raporların hazırlanması bakımından da fayda sağlayabilecek. Ek olarak, şirket menfaati ile atomize paylara sahip olan pay sahipleri arasındaki başta bilgi alma ve inceleme hakkının kullanımı olmak üzere, haklar ve menfaatler arasında bir denge kurulmasına hizmet edebilecek.
Metaverse ve blockchain veri takibi, işleme takibi, meşru, mevzuata ve onaya uygun işleme, anonimizasyon, pseudonimizasyon/perdeleme, çok katmanlı server kullanımı, güçlü şifreleme ve koruma ile yüksek seçici paylaşım kabiliyetlerini mümkün kıldığından veri yönetimi, veri koruması, mahremiyet ve unutulma hakkı noktalarında daha yüksek uyum imkânı sağlıyor.
İkinci piyasadaki alım satım değerlerinden bağımsız olarak, sağladıkları işlevlerle, takip edilebilirliği ile, yüksek değişim kabiliyetiyle ve kıymetinin manipülasyona açık merkezi sistemler tarafından değil, işlem tarafı kişilerce uzlaşma ile belirlenebilecek ve nihayetinde blockchaini kullanabilme hakkı ve aynı zamanda kullanmanın sonucu olacak kripto kıymetler de metaverse ve Web3 evreninin geçerli akçesi olmaya devam edecek.