Plastik Poşet, Neden Parayla Satılıyor?

• Marketlerdeki plastik poşetlerin parayla satılmasına yönelik uygulamanın amacı, insanların tek kullanımlık plastik poşetler yerine, kumaş ya da karton poşet kullanmalarını sağlayarak plastik poşet kullanımını azaltmak.
• Plastik poşetler, doğada kısa süre içinde çözünemedikleri (çözünmeleri yüzlerce yılı bulabiliyor) için doğaya fazlasıyla zarar veriyorlar.
• Dünya genelinde alışveriş yapan insanlar, her yıl yaklaşık olarak 500 milyar adet tek kullanımlık plastik poşet kullanıyorlar.
• Her yıl yaklaşık olarak 100 bin deniz canlısı ve 1 milyon deniz kuşu, plastik atıklardan ötürü ölüyor.
• İlgili Yazı: Marketten Satın Aldığım Poşetin Üzerinde Neden Marketin Logosu Var ve Neden Bunu Kabul Ediyorum?

Yeni yıla girdiğimizden beri plastik poşetlerin parayla satılması gündemin en çok konuşulan konularından biri oldu. Markette, bakkalda bununla ilgili yapılan çeşitli konuşmalara şahit oldum. Bu uygulamanın birdenbire nereden çıktığını sorgulayanlar, uygulamanın saçma olduğunu düşünenler ve daha fazlası...

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, bu ani bir şekilde başlatılan bir uygulama değil. Aralık 2017'de, bu uygulamanın hayata geçeceğiyle ilgili bir haberi sizlerle paylaşmıştık. Yani 1 Ocak 2019 itibarıyla plastik poşetlerin parayla satılacağı, yaklaşık olarak bir sene öncesinden belli olan bir durumdu.

Bu uygulamanın anlamsız olduğunu düşünenlere ve itiraz edenlere gelecek olursak, o konuda söylemek istediğim şeyler var. Birçok insan, bu uygulamanın asıl amacının farkında değil gibi görünüyor. Tabii son dönemde dövizin yükselmesi, bunun akabinde birçok hizmet ve ürüne zam gelmesi ve vergi oranları artırılması, artık insanların ceplerinden çıkan her ekstra kuruşa dikkat etmelerine neden oldu ve bu yüzden plastik poşetin parayla satılmasına, insanların ön yargıyla yaklaşmalarını anlayabiliyorum. Bu yaklaşım, zaman içerisinde bazılarımızda bir nevi bir refleks haline geldi. Ancak bu uygulama, cebimizden çıkacak 25 kuruştan çok daha büyük bir önem taşıyor.

Bu uygulamanın amacı, tüketicinin cebinden her plastik poşet için 25 kuruş almak değil. Aksine insanların tek kullanımlık plastik poşetler yerine, kumaş ya da karton poşet kullanmalarını sağlayarak plastik poşet kullanımını azaltmak. Neden mi? Cevap, aşağıdaki görselde saklı.

Yukarıdaki görselde de görebileceğiniz gibi plastik poşetler, doğada kısa süre içinde çözünemedikleri (çözünmeleri yüzlerce yılı bulabiliyor) için hayvanlara ve doğaya fazlasıyla zarar veriyorlar. Google'da "animals plastic bags" şeklinde bir arama yaptığınızda, yukarıdakine benzer çok sayıda görselle karşılaşacaksınız. Vücudunun etrafına sarılı bir plastik poşetle yaşamak zorunda kalan hayvanlar, plastik poşetleri yiyen hayvanlar, hatta daha da kötüsü plastik poşet yüzünden ölen hayvanlar...

BBC'nin geçtiğimiz kasım ayında paylaştığı habere göre, yukarıda fotoğrafını paylaştığımız geyik, yüzünün plastik bir poşetle kapanmasından ötürü farkında olmadan yola fırladı ve bir aracın kendisine çarpması sonucu boynu kırılarak hayatını kaybetti. Ve ölmüş bir halde bulunduğunda, o plastik poşet hala kafasında duruyordu.

Tek Sorun, Plastik Poşet Değil

Aslında bu uygulamayla birlikte plastik poşet kullanımının azaltılmasının amaçlanması, plastik atıkların meydana getirdiği kirliliğe karşı başlattığımız mücadelenin ilk adımı. Zira plastikten üretilen her şey doğaya zarar veriyor.

Ocean Crusaders isimli internet sitesinin paylaştığı bilgilere göre, okyanusta 5,25 trilyon parça plastik atık olduğuna inanılıyor. Bu atıkların 269 bin tonu deniz yüzeyin yer alırken kilometrekare başına düşen dört milyar plastik mikro elyaf derin denizlerde varlığını sürdürüyor. Bununla birlikte dünya genelinde alışveriş yapan insanlar, her yıl yaklaşık olarak 500 milyar adet tek kullanımlık plastik poşet kullanıyorlar.

Aşağıdaki fotoğrafta burnuna plastik pipet saplanan bir deniz kaplumbağasının burnundan bu plastik pipedin çıkarıldığı anı görebilirsiniz. İç acıtan bir görüntü ve bu maalesef bizim eserimiz.

Yukarıdaki zavallı deniz kaplumbağası gibi, plastik atıklar yüzünen hayatına acı dolu bir şekilde devam etmek zorunda kalan, hatta hayatı sonlanan hayvanların sayısı azımsanmayacak kadar fazla.
Ocean Crusaders'ın paylaştığı bir başka veriye göre, her yıl yaklaşık olarak 100 bin deniz canlısı vücutlarına dolanan plastik atıklardan ötürü ölüyor. Daha da kötüsü, her yıl 1 milyon deniz kuşu da plastik atıklardan dolayı hayatını kaybediyor.

Şu anda plastik kullanımının zararını direkt olarak görmesek de, umarsız bir şekilde plastik atıklarla çevreyi kirletmeye devam edersek, ekolojik dengenin bozulması sonucunda bizden sonraki nesillerin bunun cezasını fazlasıyla çekeceğine kesin gözüyle bakabiliriz.

Bunun yanı sıra Hawaii Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, plastiğin doğrudan güneş ışığına maruz kalması durumunda, zararlı sera gazları olan metan ve etilen üretecek şekilde reaksiyona girebileceğini ortaya koydu. Yani bu araştırma, tam olarak ne kadar etkisi olduğu bilinmese de, plastik atıkların küresel ısınmaya etkisinin olduğunu gösteriyor.

Belki birçok kişi için "kör göze parmak" niteliğinde bir yazı oldu bu. Ancak "bir kişinin bile farkındalık kazanmasını sağlasam kardır" düşüncesiyle bunları paylaşmak istedim. Çünkü emin olun, detaylara odaklandıkları için büyük resmi gözden kaçıran insanların sayısı hiç de az değil.