Yapay zekâ birçok alanda insanları tehdit ediyor, işverenler diploma şartlarını bir bir kaldırıyor ve yeni mezunlar ellerindeki kâğıt parçasının tüm o zamana ve paraya değip değmediğini sorguluyor. Kariyerin anahtarı artık üniversite kapısında değil. Peki, bu kırılma noktası tam olarak ne anlama geliyor?
Great Place to Work CEO’su Michael Bush’a göre, cevap çok net: Diplomalar artık işverenlerin öncelik listesinde üst sıralarda yer almıyor. Bush’un yıllardır Fortune ile birlikte yürüttüğü global çapta işveren analizleri, şirket kültürlerini, işe alım eğilimlerini ve çalışan deneyimlerini inceliyor. Ve son raporlara göre, işe alımda devrim niteliğinde bir dönüşüm yaşanıyor: Diploma değil, beceri aranıyor.
.jpg "1b0ccd527744741349b2a9bde7e0f874 (1).jpg")
Son beş yıldır, özellikle En İyi Çalışılacak Şirketler listesinde yer alan firmaların işe alım anlayışı tek bir noktada birleşiyor: Beceriler ve gelişim potansiyeli. Artık görüşmelerde adayın diploması değil, çözüm üretme yeteneği, öğrenmeye açıklığı ve geleceğin ihtiyaçlarına adapte olma becerisi sorgulanıyor.
Bush’a göre bu değişimin küresel ölçekte kabul görmesinin sebebi çok basit: Diplomalar sadece bilgi seviyesini gösterir, ancak bir işi yapabilme kapasitesini garanti etmez.
IQ'dan EQ'ya geçiş
Klasik işe alım kriterleri yerini psikometrik analizlere ve davranışsal değerlendirmelere bırakıyor. İşverenler artık adayların duygusal zekâlarını, öz farkındalık düzeylerini ve ekip içinde yaratıcı çözümler üretip üretemeyeceklerini ölçen sistemlere yatırım yapıyor.
Amazon CEO’su Andy Jassy’den, Apple CEO’su Tim Cook’a kadar birçok lider, şirket başarısının diplomalardan çok tutuma bağlı olduğunu defalarca vurguladı. Google, Microsoft, IBM, Apple ve son olarak Deloitte, uzun süredir devam eden diploma şartını tamamen kaldırdı.
Bush, bu eğilimin iki temel nedene dayandığını söylüyor:
- Küresel ölçekte yaşanan yetenek sıkıntısı.
- İnsan kaynakları kararlarında söz sahibi olan ama diploması olmayan liderlerin sayısındaki artış.
"Diploma Değersiz” diyen genç mezunlar
Peki, bu değişim yalnızca işverenlerin bakış açısını mı etkiliyor? Indeed’in yeni bir anketine göre, Z kuşağı mezunlarının yüzde 51’i üniversite diplomasını “para israfı” olarak değerlendiriyor. Eğitim masrafları artarken, istihdam garantisi giderek zayıflıyor.
Ancak bu tablo her alan için geçerli değil. New York Federal Rezerv Bankası’nın verilerine göre, uzay mühendisliği gibi bazı STEM bölümlerinden mezun olanlar kariyerlerinin ortasında yılda ortalama 125.000 dolar kazanıyor. Öte yandan, tıp gibi alanlarda yüksek lisans dereceleri hâlâ 200.000 doların üzerindeki maaşlara kapı açıyor.
İş dünyasında fırsat eşitliği sağlamak, sadece mezunları değil; hayat boyu öğrenenleri, deneyimle büyüyenleri ve farklı yollardan uzmanlaşanları da kapsamakla mümkün. Yeni dönemde diploma bir seçenek olabilir, ama bir zorunluluk değil.