Uzayı keşfetmek amacıyla 1975 yılında kurulan Avrupa Uzay Ajansı (ESA), bir süredir Ay yüzeyinde bitki yetiştirebilmeyi mümkün kılacak bir proje üzerinde çalışıyor. Uzay tarımı için teknolojiler üreten teknoloji şirketi Solsys Mining liderliğindeki proje, ay toprağını hidroponik tarımda (topraksız tarım) kullanılmak üzere bir nevi gübreye dönüştürebilecek bir yöntem geliştirmeye çalışıyor.
Regolit olarak bilinen, Ay'ın yüzeyinde bulunan taş ve toz parçalarının oluşturduğu tabaka, bitki yetişmesi için gerekli olan çoğu besin açısından zengin olsa da, su eksikliğinden dolayı tohumların sağlıklı kök sistemleri oluşturması pek mümkün olmuyor. Hidroponik tarımda ise bitki yetiştirilme aşamalarında toprak kullanılmaz ve bitkiler sıvı ortam içerisinde özel mineralli solüsyonlarla beslenir. Bu nedenle, hidroponik yöntemle yetiştirilen bitkilerde suyun besleyici özelliklere sahip olması oldukça önemlidir. Bu kapsamda, ESA ve Solsys Mining, hidroponik sistemde kullanılan suyun besleyici olmasını sağlamak için regolitten çıkarılan besin değeri yüksek elementleri ayıklayacak ve bitkilerin yetiştikleri suya enjekte edecek bir yöntem geliştiriyor.
Solsys, bu yöntemle fasülye yetiştirmeyi başardı
Bu yöntem, aşağıdaki görselde gösterildiği üzere üç adımdan oluşuyor. Öncelikle Ay yüzeyinden alınan regolit mekanik bir filtrelemeden geçiyor ve bitkilerin yetişmesi için gerekli olan değerli elementler ayıklanıyor. Daha sonra besinler, bitkilerin suyuna karıştırılmadan önce, ekstraksiyon adı verilen ve belirli maddeleri çekip çıkartmaya yarayan ayırma işleminden geçiyor. Son olarak ise değerli besinler seraya pompalanıyor ve bitkilerin yetiştiği suya aktarılıyor. Solsys ekibi bu yöntem ile, ay yüzeyinin simüle edildiği bir ortamda fasulye yetiştirmeyi başarmış durumda.
ESA'da Süreç ve Malzeme Mühendisi Malgorzata Holynska, bu çalışmanın gelecekteki uzun vadeli Ay keşifleri için çok önemli olduğunu belirterek Ay'da sürdürülebilir bir varlık elde etmenin ay regolitinde bulunan değerli besinlerin keşfini de sağlayacağına değindi. Aralık 2022'de başlatılan projenin tam bir yıl sürmesi bekleniyor.