Steve Jobs'ı sevebilirsiniz, ondan nefret de edebilirsiniz, ama şunu kabul etmelisiniz ki o teknoloji dünyasının son 30 yılına damgasını vurmuş en etkili 4 - 5 isminden biri. Apple'ın yalnızca son 10 yılına bakarak değil, Steve Jobs'la beraber 80'li yıllarda yaptıklarına, hatta Steve'in Apple'dan kovuluşundan sonra Next'le Pixar'la yaptıklarına bakarak da bunları rahatlıkla söyleyebilirsiniz.
Steve Jobs 2007 yılında, üzerinde yıllardır çalıştıkları ilk iPhone'u tanıtırken, Apple'ın yıllar boyunca teknoloji dünyasını kökten değiştiren 3 yeniliğinden bahseder. Bunlar mouse, mandallı çark ( Click Wheel ) ve çoklu dokunmatiktir ( Multi - touch ) ve şöyle devam eder: ''bu 3 yenilik, devrimsel ürünlerin temel yapı taşlarını oluşturur.'' Jobs'ın devrimsel ürün olarak nitelediği bu 3 ürün şüphesiz Mac, iPod ve iPhone'dur. Steve'in yukarıdaki ilk iPhone tanıtımında söyledikleriyle paralel şekilde gidersek, bu 3 ürün yalnızca dönemlerinin başarılı ürünleri olarak kalmamış, sürüldükleri sektörleri kökten değiştirmiştir. Mac'den önceki bilgisayar sektörünü, iPod'dan önceki müzik ( iTunes ) ve mp3 çalar sektörünü ve iPhone'dan önceki cep telefonu sektörünü düşünün. Bu 3 ürünle birlikte gelen kökten değişimi rahatlıkla görebilirsiniz.
Apple'ın tarihini 3 döneme ayırabiliriz. Bunlar Steve Jobs'ın Apple'dan kovulmadan önceki dönem olan ilk Jobs dönemi, Apple'ın Jobs kovulduktan ve tekrar göreve geldiği yıllar arasında geçirdiği süreç ( 1985 - 1996 ) ve ikinci Jobs dönemi olan Jobs'ın tekrar göreve geldiği 1996 yılından ölümüne kadar geçen süreç olarak belirleyebiliriz.
Bu dönemleri tek tek ele alırsak rahatlıkla görebiliriz ki Apple'ın var olduğu, piyasaya damgasını vurduğu dönemler şüphesiz Jobs'ın Apple'ın başında olduğu dönemler. Steve Jobs sanki elinde bir sihirli değnek taşırmış gibi, ne zaman bir firmaya dokunsa o firma insanlık tarihine geçecek işler yapıyor. Apple'da Pixar'da ve Next'te olduğu gibi.
( Apple'ın hisse senedi değerlerindeki değişim )
Apple'n son 10 yılına bakalım. Teknoloji tarihine, insanların günlük yaşamına hatta insanlık tarihine etki edebilecek 3 devrimsel ürün sürdü piyasaya Apple. iPod'la başlayan akım iPhone'la devam etti ve iPad'le sonlandı. İflasın eşiğinden koca bir imparatorluğa uzanan 10 senelik bir öykünün 3 temel yapı taşı bu ürünler. İnsanların zihninde oluşan ve Steve Jobs'ın Apple'ın DNA'sına kazıdığı marka algısı, özellikle Steve Jobs'ın ölümünden sonra çöküş içerisinde.
Yazının başındaki video 2007 yılına ait. İlk iPhone'un tanıtıldığı videoda özellikle 1.30'dan sonrasına odaklanmanızı istiyorum. Jobs'ın 3 devrimsel ürün tanıtacağız ve aslında bunlar 3 farklı ürün değil hepsi bir ürünün içinde dediği ana odaklanırsanız, insanların zihninde oluşan Apple algısını rahatlıkla görebilirsiniz. Apple'ı Apple yapan da tam olarak bu.
Steve'in ölümünden sonra Apple, insanların gözlerinde oluşan bu hayranlık dolu bakışları ve ışığı kaybetmeye başladı. Artık kimse Apple'ın yeni çıkaracağı ürünleri, Jobs zamanında ki kadar heyecanla beklemiyor. Kimse Apple'ın bir sonraki hamlesinin ne olacağını umursamıyor ve Apple yavaş yavaş devrimsel marka niteliğinden hızla uzaklaşarak sıradan bir marka kimliğine dönüşüyor.
Bir noktaya açıklık getirmek istiyorum. Apple'ın bu sıradanlaşma sürecinde karlılığını artıracağını söylemek gerekiyor. Yani Apple ürün gamını, çok daha fazla segmente hitap edecek şekilde artırdığı sürece hem karlılığını artıracak hem de Samsung gibi dişli rakipleriyle rakabet noktasında kendisine avantaj sağlayacaktır. Ancak Apple'ı Apple yapan rekabet değil, devrimsel ürünlerdir !
httpv://www.youtube.com/watch?v=HhsWzJo2sN4
Apple çıkardığı her devrimsel olmayan yeni üründe, kendi benliğinden tavizler vermekte, çok daha fazla ürün satmak için yaptığı her hamlede, yalnızca daha fazla ürün değil Apple'ı Apple yapan, Steve Jobs'ın Apple'ın DNA'larına kazıdığı Apple ruhunu da satmaktadır. Apple'ın sattığı her fazladan sıradan ürün, Apple'ın marka kimliğine vurulan bir kamçıdan başka bir şey değil.
'Tarih tekerrürden ibarettir' sözü burada da karşımıza çıkıyor. Steve Jobs'în Apple'dan kovulmasında etkin rol oynayan Sculley'i tarihe geçen " Hayatının sonuna kadar şekerli su mu satmak istiyorsun, yoksa gelip benimle dünyayı değiştirmek mi ? " sözüyle ikna ederek Apple'ın başına geçirmekle yaptığı yanlış kişi seçimini Tim Cook'ta da yapıp yapmadığı şimdilik belirsiz. Steve Jobs'ın başından beri karşı çıktığı mini iPad'i piyasaya sürmenin yanında Apple'ın beyin takımını oluşturan Scott Forstall gibi isimleri de yönetimden birer birer uzaklaştıran Cook, Apple'ın kimlik bunalımı yaşamasın yol açabilir. Bakalım bu gidişat Apple için sonun başlangıcı olacak mı.